Լենա Վարդանյան: Ֆուտուրիզմի վառ ներկայացուցիչներ: Ինչ են ասել հայտնի ֆուտուրիստները:

1909 թվականին իտալացի բանաստեղծ և նկարիչ Ֆիլիպպո Տոմազզո Մարինետտին << Լը Ֆիգարո>> հանդեսում հրապարակում է ֆուտուրիզմի մանիֆեստը՝ սկիզբ դնելով ֆուտուրիստական շարժմանը:

Մարինետտին գրել է. << Մեզանից մեծը 30 տարեկան է, ուստի 10 տարում պետք է իրագործենք մեր բոլոր նպատակները, մինչ նոր սերունդը չի եկել և չի շպրտել մեզ աղբարկղը>>: Իտալացի ֆուտուրիստներից կարելի է նշել Բալլային, Բոչչոնիին, Կառլո Կառային, Ջ. Սեվերինիին….

1910 թվականին լույս տեսավ առաջին ֆուտուրիստական հավաքածուն, << Садок Судей>>, որի հեղինակներն էին Դ. Բուռլյակովը, Վ. Խլեբնիկովը, Վ. Կամենսկին: Այնուհետեվ նրանց միացան Մայակովսկին, Կռուչենիխը: Ըստ Մայակովսկու, ֆուտուրիստներն նորարար առաջամարտիկներ են. Այսինքն` մեկ օր առաջ են: Խմբի դիրքորոշումները քայքայիչ էին և վիճելի:
Միայն մենք ենք մեր ժամանակի դեմքը,- պնդում էին նրանք:
Մայակովսկին գրել է.
-Մեզ՝ երիտասարդ գրողներիս համար, ցլամարտիկի կարմիր թիկնոց է ֆուտուրիզմը, այն անհրաժեշտ է մեզ միայն ցուլերի համար: ես երբեք չեմ եղել Իսպանիայում, բայց մտածում եմ, որ ոչ մի ցլամարտիկի մտքով անգամ չի անցնի կարմիր թիկնոց թափահարել իրեն բարի լույս մաղթող ընկերոջ առաջ:

Այդ ժամանակաշրջանում Հայաստանում չկային նավեր, օդանավեր, որ նրանց մասին խոսվեր և գովերգվեր, ուստի ֆուտուրիզմը մեզանում ընկալվում էր որպես անցյալի ավանդույթների մերժում, ինչը ֆուտուրիզմի սկզբունքներում էր: Ֆուտուրիզմն ընկալվում էր որպես դավաճանություն, իսկ մեր հասարակությունն ավելի շատ ձգտում էր այդ ավանդույթի պահպանմանը:

Հենց այդ թվականներին հայ գրական մթնոլորտը յուրացնում և հայկականացնում էր գրական այդ ուղղության սկզբունքները: 1914թ-ին Տերյանը << Հայ գրականության գալիք օրը>> զեկույցում անմիջականորեն իր բացասական վերաբերմունքն է ցույց տալիս հին գրական երևույթների հանդեպ: Շիրվանզադեն << Նամակներ Մոսկվայից>> հոդվածաշարում խոսում է ֆուտուրիզմի սկզբունքների, ծրագրերի և Մարինետտիի Մոսկվա գալու արձագանքների մասին;

1911թ. Կ. Պոլսում լույս տեսավ Հ. Նազարյանի << Մարինետտին և ապագայապաշտությունը>>, իսկ 1914թ Թիֆլիսում Կարա-Դարվիշի <<Ինչ՞ է ֆուտուրիզմը>> գրքույկը: Դրանցով հայ գրականության մեջ էին թափանցում և՛ իտալական, և՛ ռուսական ֆուտուրիզմը:

1922թ-ին լույս տեսավ հայ բանաստեղծների առաջին հավաքական հանգանակը՝ << 3>> -ի դեկլարացիան: Այն գլխավորեց Չարենցը, որն էլ դարձավ հայ գրականության կենտրոնական դեմքը: 1922-1925թվականներին հայ գրական միջավայրում գլխավորում էին Մայակովսկու գաղափարները: Չարենցի շարժումն ուներ մի նպատակ՝ հնարավորինս արագ հաղթահարել բաց թողած տարածությունը, և հայ գրականության զարգացումը դուրս բերել մեծ շարժման ուղեծիր:

Եվ՛ Մայակովսկին, և՛ Չարենցը փառաբանում էին շարժումը, արագությունը, տեխնիկական առաջընթացը: Չարենցն ու իր համախոհները առաջարկում էին գրականությանը տալ ագիտացիոն բնույթ, որը ենթադրում էր կոնկրետ նյութ, ասելիքի արդիական հնչեղություն, պարզ սյուժե, փաստի արձանագրություն, հասկանալի լեզու:

Շատ ֆուտուրիստներ դաժան ճակատագիր ունեցա` ոմանց գնդակահարեցին, որոշներին էլ փակեցին բանտերում: Իսկ ովքեր կարողացան դիմակայել, հետագայում մեծ փառքի արժանացան:

Թարգմանությունը հետևյալ կայքերց`

1. http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D1%83%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%BC

2. http://www.licey.net/lit/poet20/futurizm3

3. http://www.biografia.ru/arhiv/ruslit17.html

Նաև օգտվել եմ հետևյալ գրքից`

4. http://lraber.asj-oa.am/5038/1/1984-1%283%29.pdf